بررسی شیمی کانی آمفیبول و تعیین خاستگاه ماگمایی سنگ‌های آپینیتی و گرانیتی جنوب غرب نقده (شمال غرب ایران)

کوهزایی زاگرس طی فرایند باز شدن پوسته اقیانوسی نئوتتیس، فرورانش و سرانجام بسته شدن اقیانوس با برخورد پوسته عربی با خرده قاره ایران مرکزی رخ داده است پهنه سنندج سیرجان جزئی از کمربند دگرگونی و فعالیت ماگمایی  کوهزایی زاگرس و بخشی از کوهزایی آلپ است. در پهنه سنندج-سیرجان، توده های نفوذی گسترده ای دیده شده که در نتیجه فرورانش اقیانوس نئوتتیس تشکیل شده اند. در این پژوهش، شیمی کانی های آمفیبول و فلدسپات توده های آپینیتی – گرانیتی رخنمون یافته در جنوب غرب نقده بررسی شده است. توده های آپینیتی مجموعه ای از سنگ های هم سن هستند که ترکیب فرامافیک تا اسیدی دارند. کانی های هورنبلند و فلدسپات کانی های اصلی و غالب هستند و به دو صورت بلورهای بسیار درشت و ریزدانه تشکیل شده اند. ترکیب کانی های آمفیبول و فلدسپات موجود در سنگ های آپینیتی حدواسط-گرانیتی شبیه هستند. ترکیب آمفیبول کلسیمی و از نوع منیزیو هورنبلند و فلدسپات از نوع اورتوکلاز است. سنگ های آپینیتی حدواسط و توده های گرانیتی هر دو ویژگی ماگمایی آهکی قلیایی مربوط به جایگاه زمین ساختی قوس قاره ای را نشان می دهند. هر دو گروه سنگی از خاستگاه گوشته ای با آغشتگی سنگ های پوسته ای و گریزندگی اکسیژن بالا تشکیل شده اند. سنگ های آپینیتی حدواسط و توده های گرانیتی هم سن نیستند. داده های دمافشارسنجی هورنبلند شرایط تبلوری ماگمای سنگ های آپینیتی را در گستره فشاری 3-1 کیلوبار (عمق کم پوسته ای) و برای سنگ های گرانیتی 3-5 کیلوبار (عمق زیاد پوسته ای) مشخص کرده است. بنابراین می توان گفت که ماگمای آپینیتی از ذوب بخشی گوشته سنگ کره ای دگرنهاده شده با فلوئیدها در عمق کم، طی شکستن سنگ کره اقیانوسی شکل گرفته است. اغلب ماگماهای بازالتی آبدار نمی توانند از پوسته قاره ای عبور کنند، بنابراین به زیر سنگ کره اضافه شده و گرما و آب کافی برای تسهیل ذوب پوسته و تولید گرانیت های همراه شده با آپینیت را تامین می کنند.    

investigating the mineral chemistry of amphibole and petrogenesis of the appinite-granite rocks from sw naghadeh-nw iran

the zagros orogeny occurred with the opening of neotethys, subduction and closure of ocean between arabian and central iranian microplate. the sanandaj-sirjan zone is a metamorphic–magmatic belt, associated with the zagros orogeny as parts of the alpine. the dominant plutonic rocks in the sanandaj-sirjan zone are considered to be a response to the subduction of the neotethys. this paper discusses the mineral chemistry of amphibole and feldspar in the appinitic and granitic rocks which are exposed in sw of nagadeh area. the appinite rocks consist of a group of coeval plutonic rocks, ranging from ultramafic to felsic in composition in which hornblende and feldspar are the dominant minerals, and typically occurs both as large prismatic phenocrysts and in the finer grained matrix. the composition of minerals in the appinitic and granitic rocks are similar,  and the composition of amphibole is magnesiohornblende and feldspars is orthoclase. both magmas have calc alkalic characteristics with arc continental tectonic setting. they have derived from the crustal-mantle mixed sources and high magmatic oxygen fugacity. the appinitic rocks and granites have not coeval. thermobarometric estimates using amphibole data show that the appinitic-granitic magmas crystallized in two storage zones at pressures of 3-5 kbar (shallow crust) and 1-3 kbar (upper crust). the appinitic rocks were derived from partial melting of lithospheric mantle that had been metasomatized by slab-derived fluids, in the shallow crust during neo-tethyan slab breakoff. generally, it is difficult for the hydrous basaltic magmas to ascend through the continental crust, therefore the underplating of the crust by these magmas supplied sufficient heat and water to facilitate the partial melting of the overlying crust to produce the granites associated with the appinite.