سنگ‌شناسی و زمین شیمی سنگ‌های بازیک در قاعده سازند شمشک در منطقه زین آباد (کوه‌های مورو، شمال غرب تبریز)

منطقه ی مورد بررسی در نزدیکی روستای زین آباد، شمال غرب تبریز واقع است. واحدهای چینه ای پرکامبرین تا کرتاسه رخنمون اصلی سنگ های منطقه را تشکیل می دهند. سنگ‌های بازیک مورد بررسی به صورت گدازه و دایک های دیابازی در ارتباط با سنگ های شیل، ماسه سنگ و کنگلومرای سازند شمشک (تریاس پسین-ژوراسیک پیشین) تشکیل شده اند. این سنگ‌ها بسیار هوازده بوده و دارای حفره‌های پرشده فراوان از کانی‌های ثانویه کلریت، کلسیت، زئولیت و کانی های تیره هستند. بر اساس بررسی های میکروسکوپی در سنگ های بازیک مورد بررسی، پلاژیوکلاز کانی‌ اصلی تشکیل‌دهنده است و به احتمال بسیار کانی های آهن و منیزیم دار پیروکسن به طورکامل به کلریت، کلسیت، اپیدوت و کانی های تیره تجزیه شده اند. مهم‌ترین بافت‌های سنگی شامل پورفیری، گلومروپورفیری، بادامکی، غربالی و نیمه پوست ماری (ساب افتیک) هستند. براساس نتایج زمین شیمیایی، ترکیب سنگ های بازیک مورد بررسی در گستره بازالت با ماهیت قلیایی است. بر اساس نمودارهای عنصری، نمونه های مورد بررسی دارای مقادیر بالای u، th و عناصر سنگ دوست (lile) بزرگ یون (چون ba, rb) هستند. ناهنجاری مثبت سرب در این نمودارها را می توان به نقش پوسته‌ قاره ای و یا دگرنهادی گوه گوشته ای توسط سیال های برآمده از پوسته ی اقیانوسی فرورو در تشکیل سنگ های مورد بررسی نسبت داد. در نمودارهای عناصر خاکی نادر، نمونه های مورد بررسی غنی از عناصر خاک نادر سبک (lree) و تهی از  عناصر خاکی نادر سنگین (hree) هستند و نسبت بالای la به yb در آنها را به احتمال بسیار می توان به ذوب بخشی آنها از یک خاستگاه گارنت دار در اعماق زیاد نسبت داد. محیط زمین ساختی تشکیل سنگ های بازیک زین آباد وابسته به محیط درون ورقه ای است که به احتمال بسیار در ارتباط با فازهای کششی پس از برخورد قاره ای سیمرین به درون پوسته قار ه ای آذربایجان در شمال غرب ایران نفوذ کرده اند.     

petrology and geochemistry of the basic rocks at the shemshak formation in the zinabad area, nw of tabriz

the study area is located near the zeinabad village, nw tabriz. precambrian to cretaceous sedimentary units form the dominant outcropping rocks in this area. the investigated basic rocks including lava and diabasic dikes are intruded within the late triassic-early jurassic sandstone, conglomerate and shales of the shemshak formation. the basic rocks are extremely alterated and have abundant vesicles filled by secondary minerals of chlorite, calcite, zeolite and opaque phases. petrographic studies of the basic rocks reveal that the plagioclase forms the main constituent mineral and fe-mg bearing minerals (most probably hornblende) are completely altered to the calcite, chlorite, epidote and opaqe phases. the most significant textures are porphyry, glomeroporphyry, amygdaloid, sieve and sub-ophitic. geochemically, the basic rocks are basalts with alkaline signitures. on the basis of variation diagrams, the compositions of analysed rocks are rich of u, th and lile (such as ba, rb). positive anaomaly of pb in these diagrams can be interpreted by the continental crust distribution and/or mantle wedge metasomatism related to the released fluids from subducted oceanic crust. considering the ree diagrams, the rocks are rich in the lree but poor in the hree. high la can be related to yb contents and can be interpreted to reveal their formations from the garnet bearing mantle sources. tectonic setting of zinabad basic rocks is determined as within plate setting. they form in relation with the extensional phases after continental collision during cimmerian orogeny in the azarbaijan continental crust, nw iran.