سنگ‌نگاری، زمین شیمی سنگ‌کل و شیمی کانی کلینوپیروکسن و آمفیبول در سنگ‌های قلیایی بازیک قاعده سازند شمشک، جنوب آزادشهر، البرز شرقی

در منطقه جنوب آزادشهر، در قاعده توالی های سازند شمشک، وجود دو رخنمون متفاوت از سنگ های آذرین بازیک به صورت توده های الیوین گابرویی و دایک های دیوریتی قلیایی پگماتوئیدی نمایان است. کانی های سازنده الیوین گابروها شامل الیوین، کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز هستند و دیوریت های قلیایی نیز از آمفیبول های درشت بلور و پلاژیوکلاز تشکیل شده اند. زمین شیمی عناصر اصلی، کمیاب و خاکی نادر این نمونه ها نشان دهنده ماهیت قلیایی ماگمای سازنده و برخاستن این ماگما از یک خاستگاه گوشته ای مشابه با خاستگاه نوع بازالت جزایر اقیانوسی (oib) است. ترکیب شیمیایی کانی های الیوین و پلاژیوکلاز در الیوین گابروها به ترتیب کریزولیت و لابرادوریت است. کلینوپیروکسن های الیوین گابروها از نوع دیوپسیداوژیت با ماهیت قلیایی و غیرکوهزایی هستند و در فشار حدود 2 تا 11 کیلوبار، دمای 1200 تا 1250 درجه سانتیگراد و گریزندگی اکسیژن بالا تشکیل شده اند. آمفیبول های دیوریت های قلیایی نیز با ترکیب کرسوتیتمگنزیوهاستینگزیت (کلسیمی) از نوع آذرین مشخص شده اند و دارای خاستگاه گوشته ای هستند. دما و فشار تبلور آمفیبول ها، 950 درجه سانتیگراد و در گستره 600 تا 750 مگاپاسکال (معادل 6 تا 5/ 7 کیلوبار) تعیین شده است. پلاژیوکلازهای دیوریت های قلیایی دارای ترکیب آلبیتی دارند.

Petrography, whole-rock geochemistry and mineral chemistry of clinopyroxene and amphibole in basic alkaline igneous rocks of Shemshak Formation, S Azadshahr, Eastern Alborz

At the base of Shemshak Formation in the south Azadshahr area, some igneous mafic rocks are discovered recently as olivine gabbro bodies and pegmatoid alkalidiorite dikes. Rockforming minerals of olivine gabbro includes olivine, clinopyroxene and plagioclase, alkalidiorites are composed of large amphiboles and plagioclase. Major and trace elements characteristics of these rocks indicate they have alkaline nature and derived from OIBlike mantle source. Mineral chemistry of olivines and plagioclases in olivine gabbros determined as chrysolite and labradorite, respectively. Clinopyroxenes in olivine gabbros have diopsidic to augitic composition and alkaline (Nonorogenic) affinity, and they formed in 211 Kbar, 12001250˚C and high oxygene fugasity conditions. Amphiboles in alkaidiorites are calcic and characterized with kaersutite to magnesiohastingsite in composition, igneous nature and derived from mantle sources. Their crystallization temperature and pressure are 950˚C and 600750 MPa (equivalent 67/5 Kbar). Plagioclases in alkalidiorites are albite.