بررسی کانی‌سازی، دگرسانی و میانبارهای سیال ذخیره مس تخت‌گنبد (شمال‌شرق سیرجان، جنوب‌شرق ایران)

ذخیره مس تخت گنبد در 63 کیلومتری شمال شرق شهرستان سیرجان، جنوب شرق ایران واقع است. کانی سازی درونزاد در این ذخیره به شکل رگهرگچه ای داربستی و رگه های ضخیم کوارتزی رخ داده است که توسط توده میکروگرانودیوریتی الیگومیوسن و مواد آذرآواری (به طور عمده توف با ترکیب حدواسط) ائوسن میزبانی می شود. رگه رگچه های داربستی دربردارنده سه نسل کانی سازی (1) کوارتز + مگنتیت ± کالکوپیریت، (2) کوارتز + کالکوپیریت + پیریت ± مگنتیت و (3) کوارتز + پیریت + کالکوپیریت هستند. دگرسانی فیلیک بیشتر در سنگ های دیواره پیرامون رگه رگچه های داربستی گسترش یافته است. کانی سازی برونزاد در این ذخیره با جانشینی سولفیدهای آهن دار توسط هماتیت و گوتیت مشخص می شود. همچنین، تشکیل مالاکیت، آزوریت و مس طبیعی در جریان تخریب سولفیدهای درونزاد آهن و مس در شرایط اکسایشی رخ داده است. بررسی میانبارهای سیال در بلورهای کوارتز موجود در رگه رگچه های کوارتزی نشان داده که آنها بیشتر از نوع مایع+گاز+جامد (l+v+s)، مایع+گاز(l+v) و گاز+مایع (v+l) بوده و دارای دمای همگنی در گستره 146 تا 450 درجه سانتی گراد و شوری 0.35 تا 57.8 درصد وزنی معادل نمک طعام هستند. فازهای جامد شامل هالیت، سیلویت و کانی های تیره هستند. میانبارهای سیال مورد بررسی در رگه های کوارتزی ضخیم از نوع l+v بوده و دارای دمای همگنی در گستره 207 تا 344 درجه سانتی گراد و شوری 039.35/3 درصد وزنی معادل نمک طعام هستند. بر اساس نتایج ریزدماسنجی میانبارهای سیال، جوشش سیال های ماگمایی عامل موثر در نهشت کانی های کانسنگی و باطله در رگه رگچه های داربستی است. همچنین سردشدگی و آمیختگی سیال های جوی و ماگمایی علت نهشت کانی ها در رگه های ضخیم کوارتزی هستند. در کل، یافته های به دست آمده در این پژوهش نشان می دهند که روند تشکیل و تکامل سامانه گرمابی تخت گنبد بیشترین شباهت را به سامانه های مس پورفیری دارد.

Investigation of mineralization, alteration, and fluid inclusions of the Takht-e-Gonbad copper deposit (northeast of Sirjan, SE Iran)

The TakhteGonbad copper mineralization is located about 63 km of northeast of Sirjan city. Hypogene mineralization occurred as stockwork veinveinlets and thick quartz veins hosted by OligoMiocene microgranodiorite body and Eocene pyroclastic materials (mainly tuff with intermediate composition). The stockwork veinveinlets contain three generations of mineralization, (1) quartz + magnetite ± chalcopyrite, (2) quartz + chalcopyrite + pyrite + magnetite, and (3) quartz + pyrite + chalcopyrite. Phyllic alteration was mainly developed in the wall rocks around the stockwork quartz veinveinlets. The supergene mineralization in this deposit is characterized by the replacement of ferrous sulfides by hematite and goethite. Also, formation of the malachite, azurite, and native copper during destruction of the hypogene iron and copper sulfides occurred under oxidizing conditions. The study of the fluids inclusion in quartz crystals of the stockwork veinveinlets showed that they are chiefly of L+V+S, L+V and V+L types having temperature and salinity ranges of 140450 °C and 0.3557.8 wt% NaCl eq., respectively. The solid phases are halite, sylvite, and opaque minerals. The studied fluids inclusion in the thick quartz veins are of L+V type having temperature and salinity within the range of 207344 °C and 0.353.39 wt% NaCl eq., respectively. Based on microthermometric data, the boiling of the magmatic fluids was the effective factor of the ore and gangue minerals deposition in the stockwork veinveinlets. Also, cooling and mixing of the atmospheric fluids with magmatic ones account for the deposition of the minerals in the thick quartz veins. In general, the obtained data in this research revealed that the development and evolution trend of the hydrothermal system in the TakhteGonbad is mostly similar to that of the porphyry copper system.