شیمی کانی، دما-فشارسنجی، خاستگاه و جایگاه زمین‌ساختی توده نفوذی نوکه در شمال سمنان (ایران مرکزی)

توده نفوذی نوکه در شمال شهرستان سمنان رخنمون دارد. این توده با ترکیب مونزونیتکوارتز مونزونیت و گرانیتگرانودیوریت، درون توف های آهکی ائوسن نفوذ کرده و براثر دگرگونی مجاورتی باعث تشکیل اسکارن آهن دار (از نوع مگنتیت) درون آن ها شده است. پلاژیوکلاز، ارتوکلاز، کوارتز، بیوتیت، آمفیبول و کلینوپیروکسن کانی های سازنده توده نفوذی نوکه هستند. بافت اصلی این سنگ ها دانه ای است و بافت های گرانوفیری و میرمکیتی نیز از بافت های فرعی مهم در این سنگ ها به شمار می روند. از دیدگاه زمین شیمیایی، توده نفوذی نوکه متاآلومین تا پرآلومین بوده و از سری ماگمایی نیمه قلیایی و آهکی قلیایی و نوع i است. داده های به دست آمده از تجزیه نقطه ای نشان می دهد که کلینوپیروکسن ها از نوع دیوپسید، آمفیبول ها از نوع ادنیت، بیوتیت ها از نوع منیزیم دار و پلاژیوکلازها از نوع الیگوکلاز تا لابرادوریت هستند. همچنین کلینوپیروکسن ها در دمای حدود 1110 تا oc 1160، آمفیبول ها در دمای حدود oc 700، بیوتیت ها در دمای بالای oc 800 و پلاژیوکلازها در دمای کمتر از 700 درجه سانتیگراد تشکیل شده اند. ماهیت آهکی قلیایی هر سه کانی کلینوپیروکسن، آمفیبول و بیوتیت، مقدار اندک عنصر تیتانیوم و غنی شدگی از عناصر کلسیم و سیلیسیم در ترکیب کلینوپیروکسن و تشکیل آمفیبول در یک محیط با گریزندگی اکسیژن بالا، همه نشانگر تشکیل توده نفوذی نو که در محیط زمین ساختی کمان آتشفشانی کرانه فعال قاره هستند. بر پایه نمودارهای شناسایی جایگاه زمین ساختی، نمونه های توده نفوذی بررسی شده در گستره کمان آتش فشانی برآمده از فرورانش سنگ کره اقیانوسی نئوتتیس به زیر سنگ کره قاره ای ایران مرکزی جای گرفته اند.

Mineral chemistry, thermobarometry, petrogenesis and tectonic setting of the Nokeh intrusion in the northern Semnan (Central Iran)

The Nokeh intrusion exposed in the northern Semnan area. The intrusion is composed of monzonitequartz monzonite and granitegranodiorite and was intruded in the Eocene carbonaceous tuffs, where the country rocks converted to magnetiteskarn. Plagioclase, orthoclase, quartz, biotite, amphibole and clinopyroxene are the constituent minerals of Nokeh intrusion. The study rocks represent granular, granophiric and mirmekitic textures. The Nokeh intrusion is metaluminous to peraluminous, calcalkaline, Itype and belongs to subalkaline magmatic series. Based on EMPA data, clinopyroxenes, amphiboles, biotites and plagioclases are diopside, edenite, Mgbiotite and oligoclase to labradorite in compositions and formed in temperatures ranged from 1110 to 1160, 700, more than 800 and less than 700 °C respectively. Clinopyroxene, amphibole and biotite calcalkaline affinity, low Ti and CaSi enrichment in the clinopyroxene composition and amphibole formation in a highfugacity environment, confirm that Nokeh intrusion formed in a magmatic arc of active continental margin. On the basis of tectonic discrimination diagrams, the investigated samples fall into volcanic arc domain resulted in subduction of Neothetian oceanic lithosphere beneath Central Iran block.