شیمی تورمالین در پگماتیت‌های ملایر- بروجرد- نظام‌آباد (شازند)، (پهنه سنندج- سیرجان)

منطقه ملایربروجردنظام آباد (به طول حدود 70 کیلومتر) در بخشی از پهنه سنندج سیرجان با راستای شمال غربیجنوب شرقی واقع شده و بیشتر متشکل از هورنفلس، شیست، فیلیت، میگماتیت، گرانیت و گرانودیوریت است که در برگیرنده دایک های پگماتیتی و آپلیتی متعددی است. در این میان، واحدهای هورنفلس شیست و گرانودیوریت میزبان پگماتیت های شامل کوارتز، فلدسپار، موسکویت و تورمالین هستند. ترکیب تورمالین از نوع شورلیتفوئیتیت با تمایلی به سمت دراویت در تورمالین های شازند بوده که نشان دهنده خاستگاه ماگمایی و گرمابی هستند و در گروه قلیایی و با فضای خالی قرار می گیرند. این تورمالین ها در نمودار feo/feo+mgo نسبت به mgo در دو دسته تورمالین های بالای 0.8 و کمتر از 0.8 قرار می گیرند که این ماگماییگرمابی بودن تورمالین ها را تایید می کند. شواهد ماگمایی بودن شامل ترکیب غالب شورلیت در تورمالین ها، افزایش آلومینیوم در جایگاه هشت وجهی و قرار گرفتن بیشتر نمونه ها در بین دو بردار مربوط به تورمالین های ناقص از نظر قلیایی و پروتون زدایی هستند. وجود تورمالین های با منطقه بندی، رگه ای بودن پگماتیت ها، افزایش مقدار منیزیم در برخی از نمونه ها و تمایل به قرارگیری در گستره خارجی و دور از بردارهای مربوط به تورمالین های ناقص از نظر قلیایی و پروتون زدایی شواهد گرمابی بودن تورمالین هستند.

Tourmaline chemistry in Malayer-Boroujerd-Shazand, (Sanandaj-Sirjan Zone)

The MalayerBoroujerdShazand district (approximately 70 km long) is located in the SanandajSirjan zone with NWSE trending, and consist mainly of hornfels, schist, phyllite, migmatite, granite and granodiorite which contain numerous pegmatite and aplitic dykes. Among these rocks, granodiorite, hornfels and schist are main host rocks for quartz, feldspar, muscovite and tourmaline bearing pegmatites. The tourmaline composition is schorlite foitite type with tendency to dravite in Shazand tourmaline which show magmatichydrothermal origin, and located in alkali and sitevacancies. These tourmalines in the Fe/ (Fe + Mg) vs MgO diagram are located above and below 0.8 which proved tourmalines are magmatic and hydrothermal. Magmatic evidences are dominantly schorlite tourmaline composition, increase in octahedral Al content, higher Fe content than Mg and presence of more sample between alkalideficient and protondeficient tourmaline vectors. Presence of zoning in tourmaline, vein form pegmatite, increase of Mg in some samples and being away from alkalideficient and protondeficient tourmaline vectors are evidences for hydrothermal origin of tourmaline.