دو نوع تورمالین با خاستگاه آذرین و دگرگونی در سنگ‌های دگرگونی شمال گلپایگان، استان اصفهان

مجموعه دگرگونی موتهگلپایگان دربردارنده انواع سنگ های رسی، نیمه رسی، آهکی، کوارتزفلدسپاتی و بازی دگرگون است. سنگ های رسی دگرگون شامل کلریت شیست، بیوتیت شیست، گارنت شیست، استارولیت شیست، کیانیت شیست، سیلیمانیت شیست و آندالوزیت شیست هستند. سنگ های نیمه رسی کوارتز بیشتر و میکای کمتری دارند. افزون بر کانی های اصلی، در این سنگ ها که شامل کوارتز، مسکوویت، بیوتیت، کلریت، گارنت، استارولیت، سیلیمانیت، کیانیت و آندالوزیت هستند گاهی تورمالین نیز به عنوان کانی فرعی حضور دارد. تورمالین از نظر سنگ شناسی در دو نوع رسی دگرگونه و نیمه رسی با کوارتز فراوان بررسی شد. هر دو نوع تورمالین دارای مقادیر بالای na+k نسبت به ca در جایگاه x بوده و از نوع تورمالین های قلیایی هستند. کلسیم پائین نشان دهنده مقادیر جزئی عضو نهایی ca یا یوویت و جانشینی جزئی ca(fe,mg)(na,al)1 در تورمالین های مورد بررسی است. مقدار al بیش از 6 اتم در واحد فرمولی (6.968-6.519) تورمالین های مورد بررسی را از نوع تورمالین های آلومینیوم دار مشخص می سازد. تورمالین ها در نمونه نیمه رسی از نوع شورل، با خاستگاه آذرین و برآمده از تورمالین های تخریبی از سنگ های گرانیتوئیدی هستند، در حالیکه در نمونه رسی تورمالین ها دراویت هستند و خاستگاه دگرگونی دارند و به احتمال زیاد طی دگرگونی ناحیه ای در منطقه گلپایگان تشکیل شده اند.

Two types of tourmaline with igneous and metamorphic origin in metamorphic rocks of north Golpayegan, Isfahan province

The MutehGolpayegan metamorphic complex consist of different metamorphic rocks including pelitic, semipelitic, carbonate, quartzfeldspathic and basic metamorphosed rocks. The metapelitic rocks include chlorite schist, biotite schist, garnet schist, staurolite schist, kyanite schist, sillimanite schist and andalusite schist. The semipelitic rocks contain higher amounts of quartz and lower amounts of mica. Apart from the main minerals in the rocks, which are quartz, muscovite, biotite, chlorite, garnet, staurolite, sillimanite, kyanite and andalusite, some samples contain considerable amounts of tourmaline as minor mineral. Tourmaline was studied in one pelitic sample and one semipelitic sample with high quartz content. Tourmaline in both lithologies contain high amounts of Na+K relative to Ca in the X crystallographical site, indicating alkaline tourmalines for the studied samples. Low Ca contents points to low uvite content or limited Ca(Fe,Mg)(Na,Al)1 substitution. The Al content is higher than 6 atoms per formula unit (6.5196.968), making them Albearing tourmalines. Tourmaline in the pelitic samples is schorl, with igneous origin from detrital tourmalines in granitoids, while tourmaline in semipelitic sample is dravite with metamorphic origin, more likely formed during regional metamorphism in the Golpayegan area.