کانی‌شناسی و زمین‌شیمی کانسار مس بزجانی، غرب فریمان، شمال شرقی ایران

کانسار مس بزجانی در 30 کیلومتری غرب شهرستان فریمان در استان خراسان رضوی واقع است. سرپانتینیت ها و بازالت های توالی افیولیتی فریمان سنگ میزبان این کانسار هستند. ذخیره معدنی از دو بخش زیرین و بالایی تشکیل شده است. بخش زیرین پهنه داربستی (استرینگر) را شکل داده است که در آن سولفیدهای اولیه به صورت رگه ای، رگچه ای و افشان دیده می شوند و بخش بالایی ساختار عدسی شکل دارد که در آن سولفیدهای اولیه به صورت نواری، کروی و ریزدانه دیده می شوند. بررسی های کانی شناسی نشان می دهد که پیریت، مارکاسیت، کمتر کالکوپیریت، بورنیت، اسفالریت، گالن، مس طبیعی و مگنتیت کانی های اولیه این کانسار هستند که توسط کانی های ثانویه ای همچون کوپریت، تنوریت، کوولیت، کالکوسیت، کریزوکولا، مالاکیت، آزوریت، جاروسیت، لیمونیت و هماتیت همراهی می شوند. بر اساس زمین شیمی عناصر کم تحرک، سنگ های آذرین مافیک میزبان ذخیره در موقعیت زمین ساختی بونینیت قرار می گیرند. محاسبات تغییرات جرم نشان می دهند که در تکوین ذخیره مس بزجانی، عناصری چون cu، pb، th، as، ag، tl و u دچار غنی شدگی شده اند. نتایج بدست آمده از سنگ میزبان، ساخت و بافت، کانی شناسی و زمین شیمی آشکار می کنند که ذخیره بزجانی شباهت زیادی به کانسارهای سولفید توده ای مس روی همراه با سنگ های آذرین مافیک دارد. این ذخیره در تکامل خود چهار مرحله دگرسانی گرمابی، هوازدگی زیردریایی، دگرگونی ناحیه ای، و اکسایش سطحی را پشت سر گذاشته است.