زمین‌شیمی روانه گدازه‌های هیدروماگمایی کرتاسه در منطقه سپارده، شمال شرق قزوین، البرز مرکزی

سنگ های آتشفشانی قلیایی و چینه سان منطقه ی سپارده (شمال شرق قزوین) واقع در پهنه البرز مرکزی به صورت هم شیب بر سنگ آهک های کرتاسه پیشین سازند تیز کوه قرارگرفته اند. این سنگ ها ازنظر بافتی بسیار ریزدانه و یکنواخت هستند و ازنظر کانی شناسی با داشتن ریزدرشت بلور ها و ریزسنگ های پلاژیوکلاز، پیروکسن، الیوین، آپاتیت و کانی های کدر در یک زمینه ی شیشه ای مشخص می شوند. ولی در بین توالی نمونه های برداشت شده، نمونه های با بافت آذرآواری و ویژگی های بافتی زیر نیز وجود دارند: بافت لکه ای، ریزبالشتک های مافیک، تخلخل 43 برابر، حفره های تفکیکی، قطعات پوکه ای و تراشه های شیشه. در نتیجه، برخلاف سایر نمونه ها، برآمده از فوران انفجاری هستند. نمونه ها ازنظر شیمیایی، تفریقی و وابسته به سری سدیمی قلیایی هستند. با وجود یکنواختی در ترکیب نمونه های غیرانفجاری، مقدار سیلیس و قلیایی ها در نمونه های آذرآواری، بیشتر و در عوض مقدارmgo, fe2o3t, tio2 و cao کمتر از سایر نمونه هاست. همچنین ازنظر ترکیب عناصر فرعی، در بیشتر نمونه ها، غنی شدگی (حدود 100 برابر) عناصر خاکی نادر سبک (lrees) نسبت به عناصر خاکی نادر سنگین (hrees)، ناهنجاری مثبت عناصر با شدت میدان بالا (hfses) eu, rb, th, ، ناهنجاری منفی ta و k و نبود ناهنجاری منفی ti و nb دیده می شود. در ضمن، نمودارهای محیط زمین ساختی، موقعیت کافت قاره ای و نمودارهای سنگ زایی، یک خاستگاه گارنت لرزولیتی غنی شده را نشان می دهند. لذا درمجموع می توان چنین نتیجه گرفت که این ماگماها که از یک گوشته سست کره ای غنی شده، سرچشمه گرفته اند، در یک محیط کششی کافت درون قاره ای تشکیل و به صورت غیر انفجاری، از طریق شکستگی های عمیق بالا آمده و وارد محیط دریایی نه چندان عمیق کرتاسه پسین شده اند. بااین حال، ذوب بخشی سنگ کره با نفوذ ماگمای مافیک گوشته ای، گاهی اوقات ماگمای اسیدی تر تولید کرده است که در آمیزش با ماگماهای مافیک جدیدتر، سبک فوران ها را به سمت انفجاری سوق داده و تماس با آب دریا نیز، این ویژگی را تشدید کرده است.