زئولیت‌های پُر‌کننده‌ی حفره‌ها و بادامک‌ها در سنگ‌های آتشفشانی شمال‌غرب کوه دوازده امام، شمال ایران‌مرکزی

بخش شمال غربی مجموعه ی آتشفشانی رسوبی کوه دوازده امام، در شمال ایران مرکزی و در 135 کیلومتری جنوب شرق تهران واقع است. گدازه ها و دایک های حدّواسط بازی و بیشتر بازی ائوسن و الیگوسن این مجموعه در اثر سیّال های گرمابی، احتمالاً همراه با مشارکت آب های جوّی دستخوش درجات مختلفی از دگرسانی شده اند. این دگرسانی ها در دو مرحله سبب تشکیل زئولیت و دیگر کانی های ثانویه گردیده است. فعّالیّت سیّال گرمابی در مرحله ی نخست، سبب ته نشینی فیلوسیلیکات های مافیک (سلادونیت، لایه های ترکیبی سلادونیت نانترونیت، اسمکتیت)، کلسیت و زئولیت های سدیمی (آنالسیم، تتراناترولیت، ناترولیت و شابازیت ca) شده است؛ در مرحله ی دوّم، فعّالیّت سیّال های گرمابی احتمالاً همراه با مشارکت آب جوّی شرایط را جهت شکل گیری زئولیت های کلسیمی سدیمی و در نتیجه نهشته شدن استیلبیت ca، مزولیت و تامسونیت فراهم کرده است. تغییر در دما، ph، مقادیر co2 و h2o، نسبت si/al و نوع سنگ بستر، عواملی هستند که سبب تنوّع کانی زایی طیّ این دو مرحله شده اند. بالاترین و پایین ترین دمای زئولیت زایی مرحله ی نخست را می توان حدود °c 145 برای آنالسیم و °c 90 برای شابازیت ca و برای مرحله ی دوّم، حدود °c75 برای استیلبیت ca و °c 65 برای تامسونیت در نظر گرفت.