کانی‌شناسی، زمین‌شیمی و ریخت‌شناسی ذرات تشکیل‌دهنده‌ی پدیده‌ی گرد و غبار در شهرستان گناباد

یکی از نواحی ایران که به دلیل خشکسالی های اخیر دستخوش پدیده نوظهور گرد و غبار شده است شهرستان گناباد در جنوب استان خراسان رضوی است. به منظور بررسی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی ذرات گرد و غبار و نقش آنها در آلودگی محیط زیست، تعداد 9 نمونه جمع آوری شد و جنبه های کانی شناسی، زمین شیمیایی و ریخت شناسی آنها به روش بررسی xrf, xrd و sem و میکروآنالیز edx مطالعه شد. بررسی های xrd نشان داد که ترکیب کانی شناسی غالب شامل تکتوسیلیکات ها (کوارتز و فلدسپارهای قلیایی)، کربنات ها (کلسیت) و کانی های رسی است. نتایج حاصل از طیف سنجی xrf نشان داد که ترکیب اکسیدهای اصلی گرد و غبار گناباد شبیه ترکیب میانگین سایر نقاط دنیاست. بررسی ضریب غنی شدگی (ef) برای عناصر مختلف نشان داد که v،cu, ba و co دارای ef< 10 و خاستگاه طبیعی و پوسته ای هستند و عناصر cr, pb, zn, niبه دلیل بالا بودن ضریب غنی شدگی (بالاتر از 10) خاستگاه غیرپوسته ای و غیرطبیعی (فعالیت های انسانی) دارند. تصاویرsem نشان داد که ذرات گرد و غبار گناباد بیشتر به شکل های کروی، نامنظم و منشوری هستند. بیشتر نمونه های گرد و غبار دارای اندازه های بین 15 تا 50 میکرومتر هستند. نتایج ریزتجزیه edx حضور فازهای کوارتز، کلسیت و کانی های آلومینوسیلیکاته را تایید کرد.