بررسی شیمی کانی، همبرزایی و سن‌سنجی سنگ‌های دیابازی گنبدهای نمکی سازند هرمز، جنوب ایران (استان هرمزگان)

سنگ های دیابازی سازند هرمز، دستخوش انواع فرآیندهای ثانویه دگرسانی و دگرگونی رخساره ی شیست سبز تا اوایل رخساره ی آمفیبولیت شده اند. این سنگ ها، در نتیجه فرآیند دگرنهادی نفوذی و دگرسانی گرمابی، دگرسان و به دلیل سیال های آبدار غنی از co2 و برهم کنش سنگسیال، دگرگون شده اند. کانی های فلدسپات، پیروکسن، الیوین، آپاتیت، روتیل، مگنتیت و پیریت، جزء کانی های ماگمایی اولیه ی این سنگ ها و سایر کانی های موجود در این سنگ ها، فراورده تبدیل کانی های اولیه در اثر دگرسانی و دگرگونی گرمایی هستند. فلدسپات ها به لابرادوریت، آلبیت و ارتوکلاز تفکیک می شوند. لابرادوریت و آلبیت در دمای کمتر از 700 درجه ی سانتی گراد و فشار کمتر از 6 کیلوبار متبلور شده اند که شرایط دمای باز تبلور آنهاست. ارتوکلاز در 700 درجه ی سانتی گراد، 6 کیلوبار و بیش از 1000 درجه ی سانتی گراد، بیش از 7 کیلوبار متبلور شده اند و جزء کانی های ماگمایی است. کلینوپیروکسن ها به اوژیت و دیوپسید تفکیک می شوند که در دمای 1100 تا 1300 درجه سانتی گراد متبلور شده و جزء کانی های ماگمایی هستند. پیروکسن ها نیمه قلیایی تا قلیایی هستند و در محیط بازالت های تولئیتی درون صفحه ای یا بازالت های کف اقیانوسی تشکیل شده اند. پلاژیوکلاز فلدسپات ها و کلینوپیروکسن ها شرایط اکسیدان را نشان می دهند. با توجه به زیرکن های تجزیه شده ی دیابازهای گنبد نمکی بند معلم (ma 6/4 ± 539/4) و گنبد نمکی چمپه (ma 6/1 ± 543/5)، سن تبلور و تشکیل این سنگ ها، کامبرین پیشین است. بیشتر این زیرکن ها، خاستگاه ماگمایی دارند. سن این دیابازها نشان می دهد که نفوذ آنها همزمان و/یا پس از شروع کافت شدگی پیشین زیستی نو تا کامبرین پیشین بخش شمالی صفحه ی عربستان و رسوب گذاری سازند هرمز در حوضه ی خلیج فارس بوده است.