سنگ‌‌نگاری، زمین‌شیمی و جایگاه زمین‌ساختی واحدهای آتشفشانی منطقه شاه سلطان علی (جنوب غربی بیرجند)

سنگ های آتشفشانی منطقه شاه سلطان علی در جنوب غربی بیرجند و در بخش شرقی پهنه لوت رخنمون دارند. براساس بررسی های سنگ نگاری، این سنگ ها بازالت تا آندزیت بوده و کانی های اصلی آنها پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن، هورنبلند و بندرت بیوتیت و الیوین هستند. آپاتیت و زیرکن به عنوان کانی فرعی در این واحدها شناسایی شده اند. واحدهای آندزیتی و آندزیت بازالتی دگرسانی پروپلیتی ضعیف تا متوسط را نشان می دهند. این واحدها متاآلومین هستند و در گستره سنگ هایی با ماهیت آهکیقلیایی پتاسیم بالا تا شوشونیتی قرار می گیرند. برپایه داده های زمین شیمیایی، منطقه مورد بررسی با پهنه فرورانش شرق ایران (پهنه افغان پهنه لوت) در ارتباط است. اینکه از نظر زمین ساختی، واحدهای منطقه در کمان قاره ای جای می گیرند، همچنین غنی شدگی از عناصر سنگ دوست بزرگ یون مانند k ,ba ,sr و cs نسبت به عناصر با پتانسیل یونی بالا (nb ti و zr) همراه با ناهنجاری منفی nb نشان دهنده تشکیل ماگما در پهنه فرورانش است. خاستگاه ماگمای تشکیل دهنده آندزیت و آندزیت بازالت های منطقه، براساس نسبت ta/yb, th/yb ,ba/la و th/nd گوشته دگرنهاد شده است و سیال های حاصل از فرورانش در غنی شدگی گوشته نقش بسزایی داشته اند. نسبت (la/yb)n (4/90 تا 10/59) به همراه الگوی عناصر کمیاب نشان دهنده وجود مقدار جزئی گارنت در خاستگاه است که الگوسازی های انجام شده نشان می دهد، که ماگمای مولد واحدهای سنگی از ذوب بخشی 5 تا 20 درصد اسپینل گارنت لرزولیت حاصل شده است.