‎ تحلیل همه‌گیری کووید- ‎19‎ با استفاده از نظریۀ پرکولاسیون

دانش آمار، چه در عصر شمارش‌های اولیه و چه در متعالی‌ترین شکلِ کنونی آن همواره در خدمت طبقات اجتماعی مختلف و ازجمله هیئت‌های حاکمه بوده؛ بسته به وُسع خود، و البته وُسع و صداقت کاربرنده، ابعاد زیادی از مجهولات را روشن کرده ‌است. به عنوان‌ مثال، آمارهای مربوط به کووید-19 (بیماری کروناویروس) در کشورهای مختلف، هر اندازه هم ناقص و محدود و چه‌بسا در مواردی مخدوش، در تعیین آستانۀ بحرانی بین معیشت (ایجاد قرنطینه و محدودیت‌ها) و سلامت (کاهش ابتلا و مرگ‌ومیر) و انتخاب مسیری که در حالت خلاف آن، دشواری‌های بیشتر رخ می‌نموده، هدایت‌گر و همچنین عصای دست پژوهش‌گران، مدیران، و حکومت‌گران بوده ‌است. با این توصیف، از زمان شیوع همه‌گیری کووید-19 در ووهانِ چین، تحقیقات متعددی با هدف توصیف و ایجاد پُشت‌بندهای مهار شیوع بیماری انجام شده‌ است. ضمن تایید نقش علم آمار در تحلیل داده‌های همه‌گیری کووید-19 در ابعاد مختلف، اهمیت توجه بیشتر را به مدل‌های احتمالاتی ، و به‌طور کلی نظریۀ احتمال که توانایی پاسخ‌گویی به مسائل مهم مرتبط با «هندسه ی» کووید-19 و موارد مشابه را دارد، برای برنامه‌ریزان و مدرسان آمار و احتمال، به ویژه در دورۀ کارشناسی ، تبیین می‌کنیم. در این راستا، با مروری بر یکی از مفاهیم به‌خوبی تثبیت‌شدۀ همه‌گیری‌شناسی، نظریۀ پرکولاسیون، گوشه‌هایی از نحوۀ انتشار کووید-19 را بر پایۀ این مدل، بررسی می‌کنیم.

‎Analysis of Covid-19 epidemic using percolation theory

Knowledge of statistics, ever since its inception, has served every aspect of human life and every individual and social class. It has shown its extraordinary potential in dealing with numerous problems encountering human beings since the occurring of Covid19 in Wuhan, China. A vast amount of literature has appeared showing the power of the science of statistics in answering different questions regarding this disease and all its consequences. But it comes short of, as an instance, in modelling the geometry of disease spread among societies and in the world as a whole. Here the only way to deal with this matter is to resort to probability theory and its many ramifications in providing realistic models in describing this spread. A very power tool in this regard is percolation theory, which besides its many applications in mathematical physics, is very handy in modelling epidemic diseases, among them the Covid19. A short description of this theory with its use in modelling the spread of epidemic deceases, shows the importance of dealing with probability as a separate subject in the curricula and not a subordinate of the science of statistics which is now dominant in the statistics major curricula in the Iranian schools.