اثر نانوذره سلنیوم و قارچ اندوفیت piriformospora indica بر تحمل تنش خشکی در ژنوتیپ‌های منتخب جو

مقدمه: تنش‌ خشکی یکی از مهمترین تنش‌های غیرزیستی است که بازدهی محصولات زراعی را کاهش می‌دهد. استفاده از الیسیتورهای زیستی و غیرزیستی، استراتژی‌هایی مفید جهت تخفیف آثار زیانبار تنش در گیاهان زراعی است. روش کار: با هدف بررسی اثر کاربرد نانوذرات سلنیوم و تلقیح قارچ piriformospora indica بر تحمل خشکی در دو ژنوتیپ منتخب جو زارعی (یوسف ژنوتیپ متحمل و موروکو ژنوتیپ حساس) در مرحله رویشی، آزمایشی گلخانه‌ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار و با تاکید بر ارزیابی شاخص‌های رشدی و پاداکسایندگی انجام گرفت. تیمارهای آزمایش شامل سه سطح آبیاری (70، 30 و 10 درصد ظرفیت زراعی)، سه سطح نانوذرات سلنیوم (صفر، 3 و 6 میلی گرم در لیتر) و دو سطح تیمار قارچ (تلقیح و عدم تلقیح) بود. نتایج: نتایج نشان داد که تنش خشکی سبب کاهش شاخص‌های رشدی (محتوای نسبی آب برگ، وزن خشک، سرعت رشد نسبی و سطح برگ)، لیکن افزایش معنی‌دار محتوای پراکسید هیدروژن و مالو‌ن‌د‌ی‌آلدئید شد. کاربرد نانوذره سلنیوم به ویژه در غلظت 6 میلی‌گرم در لیتر و تلقیح قارچ piriformospora indica، سبب افزایش شاخص‌های رشدی، افزایش فعالیت آنزیم‌های پاداکساینده (کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز، پراکسیداز و گلوتاتیون –sترانسفراز، سوپراکسید دیسموتاز) و کاهش محتوای پراکسید هیدروژن گردید.نتیجه‌گیری: تنش خشکی با افزایش تولید رادیکال‌های آزاد اکسیژن، سبب افزایش محتوای مالو‌ن‌د‌ی‌آلدئید به عنوان محصول لیپید پراکسیداسیون غشاء به‌ویژه در ژنوتیپ حساس گردید. نانوذره سلنیوم و تلقیح قارچ، سبب بهبود شاخص‌های رشدی و پاداکسایندگی در ژنوتیپ‌های جو تحت تنش خشکی گردید.

the impact of selenium nanoparticles and endophytic fungus of piriformospora indica on drought stress tolerance in selected barley genotypes

introduction: water deficit is one of the most important abiotic stresses that reduces crop productivity. biotic and abiotic elicitors such as nanoparticles and mycorrhyzal fungi are the useful sterategies to reduce the harmful effects of drough stress in crops. methods: in order to investigate the effects of selenium nanoparticles and the mycorrhizal fungus piriformospora indica on drought tolerance in two selected barley genotypes (yousef as the tolerant genotype and morocco as the sensitive genotype) during the vegetative stage, a greenhouse experiment was conducted in a factorial design within completely randomized blocks with three replicates per sample. the emphasis was on evaluating several growth related traits and antioxidant indices. experimental treatments were designed with three irrigation levels (70%, 30%, and 10% of field capacity), three levels of selenium nanoparticles (0, 3, and 6 mg/l), and two levels of fungal treatment (inoculated and non inoculated). results: drought stress led to a reduction in growth related traits in both genotypes, especially in the sensitive genotype, and a significant increase in hydrogen peroxide and malondialdehyde contents. selenium nanoparticles especialy at 6 mg/l concentration and piriformospora indica inoculation caused increase in growth indices and antioxidant enzmes activities, but decrease in hydrogen peroxide and malondialdehyde contents.conclusion: drought stress increased the content of malondialdehyde as a product of peroxidation of membrane lipids, especially in the sensitive genotype, by increasing oxygen free radicals. the application of selenium nanoparticles, and the inoculation of piriformospora indica resulted in improved growth and antioxidant traits in the studied genotypes under drought stress.