اثر ویژگی های رویشگاهی بر اجزای اسانس گیاه دارویی چای کوهی (stachys lavandulifolia vahl.)در مرتع کلاکوه آمل

مقدمه: با توجه به تاثیر فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی خاک و فاکتورهای اقلیمی دما و بارش بر کمیت و کیفیت اسانس گیاهان، مطالعه ای با هدف ارزیابی اثر عوامل اقلیمی و خاکی بر فیتوشیمی گونه دارویی چای‌کوهی در مرتع کلاکوه آمل و مقایسه آن در دامنه شمالی و جنوبی صورت پذیرفت. روش‌ها: ابتدا، نمونه‌برداری به صورت تصادفی در سه لکه انتخابی با سه تکرار از دو دامنه انجام شد نمونه های خاکی از عمق 0-30 سانتی متر برداشت و به آزمایشگاه منتقل شد. اسانس گیاهان نیز به روش تقطیر با آب استخراج و ترکیب آنها توسط دستگاه gc/ms شناسایی گردید. در بخش آماری جهت مقایسه ترکیبات در دو دامنه شمالی و جنوبی از آزمون تی مستقل و به‌منظور تحلیل روابط بین داده‌ها از تحلیل همبستگی پیرسون استفاده شد. نتیجه و بحث: نتایج نشان داد که در میان ترکیبات استخراج شده، ترکیب α –pinene، β phellandrene ، thymol ، limonene ، α fenchene ، γ cadinene ، cis sabinene hydrate ، 1 8 cineole و sabinene بیشترین درصد را به خود اختصاص دادند. همچنین مقایسه میانگین بازده اسانس در دو دامنه بیانگر آن بود که دامنه جنوبی به طور معنی داری دارای میانگین بیشتری نسبت به دامنه شمالی می‌باشد. نتایج همبستگی نیز حاکی از آن بود که فاکتورهای شاخص پایداری خاکدانه، اسیدیته و سیلت همبستگی بسیار قوی در سطح پنج درصد را دارا می‌باشند. بطور کلی نتایج حاضر بیانگر آن است که ترکیبات مستخرج از اسانس گیاه چای‌کوهی به شدت تحت تاثیر شرایط رویشگاهی منطقه است.

the effect of habitat characteristics on the essential components of the medicinal plant stachys lavandulifolia vahl. in kalakuh of amol rangeland.

introduction: considering the effect of soil and climatic factors on the quantity and quality of plant essential oils, a study was conducted with the aim of evaluating the effect of climatic and soil factors on the phytochemistry of the medicinal species of stachys lavandulifolia in kalakuh of amol rangeland and comparing it in northern and southern aspects. methods: first, random sampling was done in three selected spots with three repetitions from two aspects. soil samples were taken from a depth of 0 30 cm and transferred to the laboratory. the essential oils of plants were also extracted by water distillation and their composition was identified by gc/ms. in the statistical section, independent t test was used to compare compounds in the two northern and southern aspects, and pearson’s correlation analysis was used to analyze the relationships between the data. result‌ and discussion: the results showed that among the extracted compounds, the compound α pinene, β phellandrene, thymol, limonene, α fenchene, γ cadinene, cis sabinene hydrate, 1 8 cineole and sabinene accounted for the largest percentage. also, the comparison of the average yield of essential oil in the two aspects showed that the southern aspect has a significantly higher average than the northern aspect. the correlation results also indicated that the index factors of soil grain stability, acidity and silt have a very strong correlation at the five percent level. in general, the present results indicate that the compounds extracted from essential oil of stachys‌ lavandulifolia plant are strongly influenced by the habitat conditions of the region.