تاثیر پرتو‌تابی بذربا اشعه گاما بر برخی ویژگی‌های جوانه‌زنی، صفات مورفولوژیکی و ترکیبات بیوشیمیایی مرزه (satureja hortensis)

مقدمه: امروزه استفاده از فرآیند پرتوتابی سبب تحول بزرگی در زمینه تحقیقات مربوط به گیاهان شده است. استفاده از پرتو گاما به دلیل دسترسی ساده تر و قدرت نفوذ بیشتر نسبت به انواع دیگر پرتوهای یونیزه کننده موثر و اقتصادی تر است. اشعه های یونیزه کننده می توانند بر سیستم های زیستی اثرات مختلفی داشته باشند دزهای پایین پرتو گاما می توانند عامل تغییرات مطلوبی بر فرایند جوانه زنی و ترکیبات بیوشیمیایی گیاهان به ویژه انواع دارویی آنها باشند.روش ها :در این پژوهش بذرهای گیاه دارویی مرزه با دزهای 0 ، 15 ، 30، 60 و 90 گری از اشعه گاما در پژوهشکده کشاورزی هسته ای کرج پرتوتابی شدند. برخی فاکتورهای جوانه زنی دانه ها و همچنین ویژگیهای مورفولوژیکی و بیوشیمیایی گیاهان بررسی گردید. محتوای فیتوشیمیایی عصاره از طریق اندازه گیری ترکیبات فنلی با استفاده از روش رنگ سنجی فولین - سیکالتیو و ترکیبات فلاونوئیدی از روش کلرید آلومینیم موردبررسی قرار گرفت. یافته ها:بررسی ها بیشترین درصد جوانه زنی و کمترین شاخص بنیه بذر را در دز 90 گری نشان دادند با بالا رفتن در تابشی از صفر تا 30 گری مقدار ترکیبات فنل و فلاونوئید کل (مولکول های آنتی اکسیدانتی) و همچنین خاصیت مهار رادیکال های آزاد dpph افزایش یافته ولی افزایش بیشتر در پرتو تا 90 گری تاثیر منفی بر مقادیر فاکتورهای مذکور گذاشت. نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل تابش در 30 گری بر بذرهای مرزه به دلیل ایجاد گیاهانی با حداکثر مقدار ترکیبات ارزشمند فنل و فلاونوئیدی می تواند جهت به دست آوردن محصولی با حداکثر متابولیت های مفید برای سلامتی پیشنهاد شود.

effect of gamma irradiation on the characteristics of germination, morphology and biochemical compounds of satureja hortensis

introduction: these days, the use of the radiation process has led to a great breakthrough in plant research. gamma rays are more effective and economical than other types of ionizing rays due to their easier access and higher penetration power. ionizing radiations can have different effects on biological systems. low doses of gamma radiation can have beneficial effects on the germination process and biochemical composition of plants, especially the medicinal types. methods: in this study, irradiation of satureja hortensis seeds with different doses of gamma ray (0, 15, 30, 60, and 90 gray) was performed at the nuclear agriculture research school, karaj, iran. afterward, some seed germination factors and the plants' morphological and biochemical characteristics were studied. the phytochemical content of the extracts, such as total phenol and flavonoid, were investigated using folin-ciocalteu and aluminum chloride colorimetric methods, respectively. results: the results showed that the highest germination percentage and the lowest seed vigor index were obtained in the 90 gray treatment. by increasing the radiation dose up to 30 gray, the amount of total phenol and flavonoid compounds (antioxidant molecules), as well as inhibitory properties of dpph free radicals, raised, but the further enhancement of radiation dose, up to 90 gray had a negative effect on the values of the mentioned factors. conclusion: according to the results, irradiation with a dose of 30 gray on savory seeds can be suggested due to obtaining a useful crop for health, with maximum valuable metabolites, like phenols and flavonoids.