مطالعه‌ی تکوین اندام زایشی نر و ماده در گیاه زنیان trachyspermum ammi (l.) sprague (تیره‌ی کرفسیان: apiaceae)

مقدمه: گیاه زنیان متعلق به تیره‌ی کرفسیان، یکی از مهمترین گیاهان دارویی کاربردی در صنایع داروسازی ایران است که به طور طبیعی در اتیوپی، مصر و هندوستان پراکنش دارد. خصوصیات کلی گل‌ها در این تیره معمولا یکنواخت است. با این وجود، تنوع بالای ریخت‌شناسی گل در این تیره دیده می‌شود. با توجه به اهمیت دارویی زنیان، تکوین اندام زایشی نر و ماده مورد مطالعه قرار گرفت. روش‌ها: گل‌ها و غنچه‌ها در مراحل مختلف نمو برداشت و سپس در الکل 70 % نگه‌داری شدند و برش‌های میکورتومی از نمونه‌ها پس از انجام مراحل مختلف شامل شفاف‌سازی، و قالب‌گیری در پارافین صورت گرفت. از هماتوکسیلین-ائوزین برای رنگ‌آمیزی برش‌ها استفاده شد.یافته ها: بر اساس نتایج، بنیان‌گذاری اندام‌های گل در گیاه زنیان به صورت مرکزگرا می‌باشد، که در آن ابتدا کاسبرگ‌ها، سپس گلبرگ‌ها و در نهایت پرچم‌ها بنیان‌گذاری می‌شوند. تکوین مادگی با تاخیر نسبت به پرچم‌ها انجام می‌شود. پرچم‌ها ایزوستمون، لایه مغذی ترشحی، تتراد میکروسپورها از نوع تتراهدرال، میکروسپورها بیضی شکل، و دانه‌های گرده‌ی دوسلولی و سه شیاره می‌باشند.نتیجه گیری: ناهم زمانی تکوین میکروسپورها در بساک‌های گل‌های یک پایه و کیسه‌های گرده‌ی یک بساک مشاهده شد. همچنین تکوین گامتوفیت نر و ماده در یک گل همزمان نمی‌باشد. تخمدان زیرین، دوبرچه‌ای، تخمک واژگون، تتراد مگاسپور خطی، تشکیل مگاسپور عملکردی و کیسه‌ رویانی نوع علف هفت‌بند از دیگر ویژگی‌های این گیاه می‌باشد.

development of male and female reproductive organs in trachyspermum ammi (l.) sprague (apiaceae)

introduction: ajowan, belonging to apiaceae, is one of the most medicinal plants in iran and is naturally distributed in ethiopia, egypt, and india. despite the homogeneity of flower characteristics in the family, nevertheless, a high diversity of flower morphology can be seen in this genus. given the pharmacological importance of ajowan, the developmental stages of its male and female organs were examined. material and methods: flower buds in different developmental stages were harvested, fixed in faa, and maintained in 70% ethanol. after performing various steps, including clarification and embedding in paraffin, microtomy sections were made. the hematoxylin-eosin was used to stain the slices. result and discussion: based on the results, the initiation pattern of floral organ development is acropetal, in which the sepals initiate first, followed by petals, and finally, stamens. initiation of gynoecium occurs with delay to the stamen. isostemonous stamens, secretory tapetum layer, tetrahedral microspore tetrad, spindle shape microspores, mature pollen with two-celled and three germinal furrows. asynchrony of microspore development was observed in the anthers of the same plant flowers and the pollen sacs of the same anther. also, the development of male and female gametophytes was not synchronized in the same flower. inferior ovary, anatropous ovules, the linear type of megaspore tetrad, polygonum type of functional megaspore formation and embryo sac development are other characteristics of this plant.