بررسی محتوای برخی مشتقات فنلی در دوره رشد رویشی گیاه دارویی کاکوتی‌کوهی (ziziphora clinopodioides lam.) از استان خراسان شمالی

مقدمه: کاکوتی‌کوهی (ziziphora clinopodioides lam.) گیاهی چند‌ساله از تیره‌ی نعناع است که در مناطق مختلف ایران (شمال، شمال‌غرب، شمال‌شرق، غرب، مرکز و شرق) پراکندگی گسترده دارد. این پژوهش با هدف بررسی محتوای برخی مشتقات فنلی (فنل، فلاونوئید، فلاون و فلاونول، ارتو-دی‌فنل و اسید‌فنلی) در دوره رشد‌رویشی سه جمعیت کاکوتی‌کوهی، متعلق به استان خراسان‌شمالی صورت گرفت. روش‌ها: به این منظور بذرهای جمع‌آوری شده از مناطق درکش و هاور، تیمورتاش و رئین، در گلدان کاشته و در دو دوره رشد رویشی دو‌ماهگی و پنج‌ماهگی برداشت شدند. پس از عملیات نمونه‌برداری، بخش-هوایی و ریشه گیاهان از هم تفکیک و مشتقات فنلی مذکور با روش‌های اسپکتروفتومتری سنجش گردید. یافته‌ها: نتایج نشان داد که محتوای مشتقات فنلی به‌طور معنی‌داری تحت تاثیر نوع جمعیت، اندام گیاهی (بخش‌هوایی و ریشه) و سن گیاه (مرحله‌ی رشد) قرار می‌گیرد. بر‌این‌اساس بخش‌هوایی کاکوتی‌کوهی متعلق به جمعیت درکش و هاور، در مرحله‌ی دو ماهگی که جوانتر است، میزان مشتقات فنلی بیشتر [فنل‌کل mg gae/g dw 11.91، فلاونوئید‌کل mg cat/g dw 13.55، فلاون و فلاونول‌کل mg que/g dw 5.94، ارتو-دی‌فنل کل mg gae/g dw 2.95 و اسیدفنلی کل mg cae/g dw 2.44] نسبت به مرحله‌ی پنج ماهگی دارد. نتیجه گیری: در مجموع وصرف‌نظر از بخش‌هوایی و ریشه، جمعیت درکش و هاور و تیمورتاش در هر دو مرحله‌ی رشد رویشی به‌عنوان جمعیت منتخب از لحاظ تولید حداکثری مشتقات فنلی گزارش شدند. این نتایج به انتخاب جمعیت‌های برتر دارای محتوای متابولیتی بیشتر و به‌دنبال آن استفاده بهینه در صنایع غذایی و دارویی کمک شایانی خواهد نمود.

evaluation of some phenolic derivatives content in the vegetative growth stage of medicinal plant ziziphora clinopodioides lam. from north khorasan province

introduction: ziziphora clinopodioides lam. is a perennial plant from the lamiaceae family, widely distributed in different regions of iran. this research aimed to investigate the content of some phenolic derivatives (phenolic, flavonoid, flavone flavonol, ortho-diphenol, and phenolic acid) during the vegetative growth of three populations of z. clinopodioides belonging to north khorasan province. methods: for this purpose, the seeds collected from the regions (’darkesh and havar’, ’teymourtash’, and ’reine’) were planted in pots and harvested at two vegetative growth periods (two and five months). after the sampling, the aerial part and root were separated and the mentioned phenolic derivatives were measured by spectrophotometric methods. findings: the results showed that the content of phenolic derivatives is significantly affected by the type of population, plant part (aerial part and root), and age (growth stage). therefore, the aerial part of z. clinopodioides belonging to ’darkesh and havar’ population, in the two-month stage, has more phenolic derivatives [total content of phenolics 11.91 mg gae/g dw, flavonoids 13.55 mg cat/g dw, flavone flavonols 5.94 mg que/g dw, ortho-diphenols 2.95 mg gae/g dw, and phenolic acids 2.44 mg cae/g dw] than the five-month stage. conclusion: in general, apart from the aerial part and the root, ’darkesh and haver’ and ’teymourtash’ populations were reported as the selected population in terms of higher phenolic derivative contents in both vegetative growth stages. these results will help to select superior populations with higher content of metabolites and optimal use in food and pharmaceutical industries.