اثرات تغییر اقلیم بر الگوی پراکنش و مطلوبیت زیستگاه سوسمار آذربایجانی darevskia r. raddei (boettger, 1892) (سوسماران: لاسرتیده)

مقدمه: آگاهی از پراکندگی و استقرار گونه‌ها امری بدیهی و بسیار مهم در حفاظت از آنها است. از 35 گونه ی سوسمار جنسdarevskia arribas, 1997 (خانواده لاسرتیده) ده گونه در ایران پراکنده شده ‌است. گونهd. raddei (boettger, 1892) دارای سه زیر گونه d. r. chaldoranensis، d. r. raddei و d. r. vanensis است. darevskia r. raddei در استان‌های اردبیل، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی پراکنش یافته است. روش ها:در این مطالعه با استفاده از رویکرد بی‌نظمی بیشینه براساس متغیرهای اقلیمی، پتانسیل پراکنش، تعیین زیستگاه‌های مناسب و پیش‌بینی آنها از آخرین بین یخبندان، دوره هولوسن-میانی، عصر حاضر و آینده (2080) تحت سناریوهای نماینده خط سیر غلظت گازهای گلخانه‌ای (rcp 2.6 و rcp 8.5) برای سوسمار آذربایجانی d. r. raddei ارزیابی گردید.یافته ها: بارش گرم ترین سه ماه سال، میانگین دمای سردترین سه ماه سال و دمای فصلی مهمترین عوامل در شبیه‌سازی الگوی پراکنش d. r. raddei در آخرین بین یخبندان و دوره هولوسن-میانی بودند. میانگین دمای سردترین سه ماه سال، دمای فصلی، هم دمایی مهمترین عوامل شکل دهنده پراکنش آن در دوره معاصر بودند. برای آینده بارش گرم ترین سه ماه سال، بارش در سردترین سه ماه سال و هم دمایی مهمترین عوامل شکل دهنده پراکنش گونه بودند. نتیجه گیری:به نظر می رسد با گذشت زمان، تغییرات اقلیمی عامل تخریب زیستگاه d. r. raddei بوده است، اگرچه نمی توان فعالیت های انسانی در تکه تکه شدن، تخریب و تغییر زیستگاه ها را نادیده گرفت.

the effects of climate change on the distribution pattern and habitat suitability of the azerbaijan lizard darevskia raddei raddei (boettger, 1892) (lizards: lacertidae)

the awareness of the distribution of species is very important in their conservation. of 35 species lizards of the genus darevskia arribas, 1997 (lacertidae), ten species are documented from iran. the azerbaijani lizard d. raddei (boettger, 1892) include three recognized subspecies d. r. chaldoranensis, d. r. vanensis and d. r. raddei; darevskia r. raddei is distributed in ardabil, east azerbaijan and west azerbaijan provinces. in the study, used the maximum entropy approach based on climatic variables, modeled the potential distribution areas and determined the suitable habitats in the last interglacial (lig), and mid-holocene (mh), the contemporary as well as predicated distribution in the future (2080) under the representative concentration pathway scenarios (rcp 2.6 and rcp 8.5) of greenhouse gas concentration levels for the subspecies. precipitation of the warmest quarter of the year, mean temperature of the coldest quarter of the year and seasonal temperature were the most important factors in simulated the distribution pattern of the subspecies in the lig and mh respectively. mean temperature of the coldest quarter of the year, seasonal temperature, and isothermality variables constructed important contributions to the contemporary distribution it. precipitation of the warmest quarter of the year, precipitation of the coldest quarter of the year and isothermality were the most important factors affecting species distribution for the future. it seems over time, climatic change has been responsible for destruction of habitats the subspecies, although human activity in the fragmentation, destruction and change of habitats cannot be ignored.