اثر اسانس‌‌های رازیانه و زنیان بر متابولیت‌های خون و آسیب شناسی بافت‌ کبد و کلیه‌ در موش صحرایی ویستار تحت شرایط تنش القایی دگزامتازون

در شرایط تنش، غلظت کورتیکوئیدهای خون افزایش می یابد که می تواند بر سلامت عمومی بدن و عملکرد اندام های حیاتی از جمله کبد و کلیه ها تاثیر گذارد. مصرف برخی آنتی اکسیدان های گیاهی احتمالا می تواند بر آسیب های متابولیکی ناشی از تنش تاثیر داشته باشد. هدف این پژوهش بررسی اثر اسانس های رازیانه و زنیان بر متابولیت های خون و آسیب های بافتی ناشی از تنش القایی در موش صحرایی بود. از 40 سر موش صحرایی نر بالغ ویستار در پنج تیمار استفاده شد: 1 بدون تنش، بدون مصرف مکمل، 2 تنش بدون مصرف مکمل، 3 تنش با مصرف اسانس رازیانه، 4 تنش با مصرف اسانس زنیان، 5تنش با مصرف مخلوط اسانس‌های رازیانه و زنیان. برای القای تنش، دگزامتازون تزریق شد (داخل ماهیچه‌ی ران، 1 میلی گرم به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن) و اسانس‌های رازیانه، زنیان و مخلوط آن‌ها گاواژ شدند. در پایان، نمونه خون موش های صحرایی گرفته شد و سپس از کبد و کلیه‌ها نمونه برداری انجام شد. القای تنش، فعالیت alt و ast خون را افزایش داد، اما مصرف هر یک از اسانس ها و مخلوط آنها فعالیت این آنزیم ها را کاهش داد. با مصرف اسانس رازیانه، واکوئل‌های بافت کبد بشدت کاهش یافت و ادم و تجمع چربی کمتر شد. در گروه تنش آثار دژنره شدن هیدروپیک در سیتوپلاسم سلول‌های جدار توبول‌ها مشاهده شد. اما، در گروه مصرف کننده ی اسانس رازیانه گلومرول‌ها ظاهر طبیعی داشتند و ادم سلولی کاهش یافت. مصرف اسانس های گیاهی (بویژه رازیانه) بر بهبود سلامت کبد و کلیه ها و رفع آسیب های بافتی ناشی از تنش در موش صحرایی اثر مثبت داشت.

Effect of essential oil of Foeniculum vulgare and Trachyspermum ammi on blood metabolites and histophatology of liver and kidney in male Wistar rat under dexamethasone-induced stress

In stress condition, the blood corticoides increases which can affect general health of body as well as the function of some vital organs such as liver and kidneys. Consumption of herbal antioxidants may improve metabolic defects caused by stress. The aim of this study was to evaluate the effect of Foeniculum vulgare and  Trachyspermum ammi essenses on blood metabolites and histopathological damages which is created by dexamethasone due to stress induction. Total of 40 mature Wistar male rats were randomly assigned to 5 treatments: 1 No stress, without supplementation, 2 Stress, whitout supplementation, 3 Stress, with receiving Foeniculum vulgare essense, 4 Stress, with receiving Trachyspermum ammi essense, 5 Stress, with receiving both of Foeniculum vulgare and Trachyspermum ammi essense. Dexamethasone injection was done for stress induction and essential oils of  Foeniculum vulgare and Trachyspermum ammi and the mixture of them were gavaged. At the end, the blood samples were collected and then the samples of liver and kidneys were prepared. Stress induction, increased ALT and AST activities, but, feeding each essential oil and the mixture decreased activities of these enzymes. By treatment of Foeniculum vulgare, liver tissue vacuoles decreased significantly as well as edema and fat accumulation. In the stress group, hydropic degeneration and water accumulation were observed in cytoplasm of the tubular cells, but in Foeniculum vulgare treatment group kidney glomerului had normal appearance and cells edema significantly decreased. Treatment of herbal essential oils (especially foeniculum vulgare) had positive effect on liver and kidney health recovery and prevented from tissue damages due to stress induction in rat.