رهیافتی بر راهکارهای اجرایی انفاق در جامعه از منظر آیات و روایات

یکی از مهم‌ترین مشکلات جامعۀ امروز، مسالۀ فقر و فاصلۀ طبقاتی زیاد است و با توجه به تهاجم فرهنگی و ترویج فرهنگ فردگرایی و تجمل پرستی، پرداختن به بحث انفاق یکی از مهم‌ترین راه‌کارهای برون‌رفت از این مسائل است‌که با آگاهی دادن و فرهنگ‌سازی می‌توان از این مقوله بسیار مهم قرآنی استفاده کرد‌‌‌‌. گسترش فرهنگ انفاق و آشنایی با آثار فردی و اجتماعی آن می‌تواند از سویی ویران کنندۀ بخل و اسراف باشد و از سویی دیگر شکاف طبقاتی اجتماعی را از بین برده و ارزش‌های اسلامی را در جامعه حاکم گرداند... انفاق علاوه بر اینکه یک فضیلت اخلاقی محسوب می‌شود، باعث تعادل اجتماع و پر کردن شکافهای اجتماعی است وعلاوه بر آثار مثبت در زندگی دنیوی و اخروی فرد‌‌‌‌، در زندگی اجتماعی نیز تاثیر شگرفی دارد به گونه‌ای که حتی در ادیان دیگر نیز به این امر بسیار تاکید و توصیه شده است‌‌‌‌، ارزش و اهمیت این موضوع به اندازه‌ای است‌که قرآن مجید درآیات متعددی به آن پرداخته و آن را توضیح و تبیین کرده است، لذا قرآن وقتی سیمای پرهیزکاران را معرفی می‌کند، یکی از اوصاف نیک آنان را انفاق کردن ذکر نموده تا آنجا که در اولین آیات قرآن، خداوند انفاق را از صفات بارز متقین بیان می‌کند: ﴿الَّذِینَ یُوْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَیُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنْفِقُونَ﴾ (بقره/3)، و حضور آن در کنار ایمان به غیب و اقامۀ نماز‌‌‌‌، نشان از اهمیت بسیار والای این فریضه الهی است‌که باعث نزدیکی و تقرب به خدای متعال است‌‌‌‌. البته باید در نظر داشت که آنچه در انفاق مورد توجه است منحصر به جنبه‌های مادی و اقتصادی آن نمی‌شود، بلکه جنبه‌های اخلاقی و معنوی آن نیز مدنظر است. تحقیق پیش رو، با روش تحلیلی - توصیفی به تتبع در آیات و روایات پرداخته وبعد از بیان آثار اجتماعی مترتب بر انفاق، راهکارهایی برای گسترش انفاق در جامعه در دو دسته کلی ارائه نموده است، راهکارهای نظری که بیشتر مربوط به مسائل فرهنگی و باورهاست و شامل راهکارهای شناختی - بینشی و راهکارهای انگیزشی است. در راهکارهای شناختی بیشتر تصحیح نگرش افراد نسبت به انفاق و دنیا مدنظر است؛ همچنین تقویت باورهای دینی از جمله راهکارهای شناختی در تحقق و ترویج انفاق است، تشویق، تحذیر، الگوسازی و بیان سیرۀ اهل بیت (ع) به عنوان راهکارهای انگیزشی و اهتمام نقش رسانه‌ها و سازمان‌های مردم نهاد و قدردانی از خیرین و اختصاص ایام خاصی از سال برای انفاق عمومی از راهکارهای عملی بر شمرده شده است.