بررسی ریشه‌های فرهنگی ارتجاع پس از انقلاب اسلامی، با استناد به قرآن کریم

هدف از پژوهش حاضر، چنان‌که از عنوان برمی‌آید، بررسی و بازنمایی ریشه‌های فرهنگی ارتجاع، پس از پیروزی جامعه اسلامی از منظر قرآن کریم است. ارتجاع به معنای بازگشت به افکار، عقاید و اندیشه‌های کهن گذشته است. این خصلت، پس از هر انقلابی در میان افراد یا گروه‌های جامعه که موافق نظام فرسودۀ پیشین و مخالف پیشرفت و ترقّی هستند، رخ می‌دهد. ارتجاع، از مهم‌ترین و خطرناک‌ترین مولّفه‌هایی است که جامعۀ اسلامی را تهدید می‌کند و زمان‌شمول و مکان‌شمول است. از این روی، در صورت غفلت انقلابیون از علل و عوامل ایجاد آن، زمینۀ فروپاشی نظام نوین جامعه فراهم خواهد شد.قرآن کریم به عنوان کامل‌ترین نسخۀ کاربردی حیات مادّی و معنوی بشریّت، به این موضوع نگاه ویژه‌ای دارد که در این مقاله، بدان خواهیم پرداخت، اگرچه کلمۀ «ارتجاع» در قرآن کریم به کار نرفته ‌است، اما مفاهیم قرآنی بدان اشاره دارد. از منظر قرآن کریم، هرگونه جهت‌گیری علیه توحید و بازگشت به طاغوت، نوعی واپس‌گرایی و ارتجاع خوانده‌ و از آن نهی می‌شود. علل و عوامل گوناگونی، منجر به واپس‌گرایی می‌شود، از جمله رفاه‌زدگی، اشرافیّت، سطحی‌نگری و عدم بصیرت. در این مقاله، که به روش کتابخانه‌ای و توصیفی - تحلیلی انجام گرفته، با استناد به آیات قرآن کریم، موانعی را که باعث ارتداد فکری و ارتجاع انقلابیون می‌شود، بازنموده شده است.