تعیین راهبردهای کلیدی توسعه پایدار زیست‌بوم تالاب با تحلیل ریسک عوامل تنش‌زای محیطی

زمینه و هدف: علیرغم ارزش‌های قابل ملاحظه هیدرولوژیکی و خدمات ارزشمند تالاب‌ها، امروزه بهره‌برداری نامعقول منجر به نابودی آن‌ها شده است. طبق رهنمودهای کنوانسیون رامسر، بهره‌برداری عاقلانه و رویکرد زیست‌بومی راه حل این مسئله می‌باشد. هدف اصلی مطالعه حاضر ارایه راهبردهای پایداری برای بهبود و احیای تالاب بوجاق به عنوان نمونه موردی است. روش بررسی: فرایند ارزیابی و محاسبه ریسک اکولوژیک با ضریب ریسک انجام شد. برای نمایش توزیع مکانی عوامل تهدید با سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده شد. به منظور تعیین راهبردهای تالاب متناسب با شاخص‌های توسعه پایدار از مدل پتانسیل عملکرد تالاب استفاده شد.یافته‌ها: تخلیه زباله و فاضلاب، نفوذ زهاب کشاورزی، پرورش ماهی، ماهیگیری و شکار غیر قانونی، قایق‌رانی و تفرج برنامه‌ریزی نشده مهمترین عوامل تهدید کننده تالاب بودند و بیشتر در ساحل تالاب و کناره رودخانه سفیدرود تجمع داشتند. ارزیابی ریسک اکولوژیک برای قورباغه و وزغ انجام شد که در ابتدای هرم غذایی و مقاوم در برابر تنش‌های محیطی هستند، از میان مواد تنش‌زا، برای کادمیوم، مس به دو صورت محلول یا تجمع در رسوبات و حشره‌کش‌ها، امتیاز بالاتر از یک به معنی سطح ریسک خیلی زیاد ارزیابی شد. نظر به پتانسیل‌های عملکردی تالاب، در نهایت راهبردهای کلیدی «حفاظت»، «بهره‌برداری خردمندانه» و «مشارکت مردمی» برای بهبود و احیای تالاب تعیین شد.بحث و نتیجه‌گیری: تعاملات تقویت کننده تالاب بوجاق نیازهای اساسی انسان، گردشگری پایدار، کاهش اثرات و حفظ محیط‌زیست است. با مدیریت منعطف و خلاقیت می‌توان فعالیت‌های فعلی را سازگار نمود و با مشارکت مردمی عوامل ناسازگار را به تدریج حذف نمود.

identification of key sustainable development strategies for wetland ecosystems by stressors risk analysis

background and objective: nowadays, unplanned exploitation has acclaimed to be behind the wetland destruction despite their remarkable hydrological values and precious functions. as per ramsar convention’s guidelines, “wise use” and ecological approach are solutions. in this study, the foremost purpose is presenting sustainability strategies as in order to recover boujagh wetland as case study.material and methodology: the process of assessing ecological risk was performed through risk quotient (rq). geographic information system (gis) was used to illustrate the spatial distribution of threat factors. determining wetland strategies related to sustainable development indicators, the working wetland potential (wwp) model has been utilized.findings: solid waste and effluent discharge, agriculture drainage influence, fish farming, illegal fishery and haunting, boating, and unplanned recreation were distinguished as significant threats on boujagh area mostly concentrated around on the shoreline and along the sefidroud river. ecological risk assessment was conducted for frogs and toads, which are at the beginning of the food chain and relatively high resistant against environmental stresses. cadmium and cooper risk scores were estimated upper than 1 that means very high level in both dissolved and sedimentation statuses, amongst all substances. considering wetland functional potentials, three key strategies of &conservation&, &wisdom utilization&, and &public participation& were eventually recognized to improve and rehabilitate the wetland.discussion and conclusion: wetland enhancing interactions are in line with essential human needs, sustainable tourism, mitigation, and environmental conservation. current activities could be possibly adapted via flexible management and creativity; moreover, incompatible factors might be gradually eliminated by public participation.