اهمیت خدمات اکوسیستم آبخیز با تاکید بر نقش تولید رواناب و کاهش فرسایش

زمینه هدف: با افزایش سریع جمعیت انسانی و مصرف بیش از حد منابع طبیعی، تقاضا برای خدمات اکوسیستم از ظرفیت تامین آن‌ها فراتر رفته است. خدمات اکوسیستم مزایا و منافعی هستند که به‌طور مستقیم و یا غیرمستقیم بر رفاه انسان اثر می‌گذارند. با توجه به این‌که خدمات اکوسیستم، سامانه‌های طبیعی و جامعه بشری را به هم متصل می‌کنند، لذا برای رونق اقتصادی، رفاه و ادامه حیات بشر ضروری هستند.روش بررسی: در مقاله حاضر به تبیین خدمات اکوسیستم آبخیز و با تاکید بر مسائل مرتبط با تولید رواناب و کاهش فرسایش در حوزه آبخیز پرداخته شده است. ضمن مرور کاملی از مطالعات انجام شده با اهداف مختلف، طبقه‌بندی انواع خدمات اکوسیستم، رویکردهای مورد استفاده در ارزیابی این خدمات مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه به چارچوب ارزیابی اکوسیستم هزاره (mea) در رابطه با تعامل بین خدمات اکوسیستم و رفاه انسان پرداخته شده است. هم‌چنین ارتباط مدیریت آبخیز با بهبود خدمات اکوسیستم بحث شده است. مدل‌های مورد استفاده در برآورد خدمات اکوسیستم اشاره شده و در نهایت جمع‌بندی در خصوص نقش و اهمیت رواناب و کاهش فرسایش در خدمات اکوسیستم به‌عنوان یکی از مولفه‌های مهم پاسخ آبخیز صورت گرفته است.یافته‌ها: نتایج حاصل از مرور منابع نشان داد که اکثر مطالعات مرتبط فقط روی تعداد معدودی از خدمات اکوسیستم متمرکز شده‌اند و بررسی جایگاه تولید رواناب و کاهش فرسایش و تنظیم آن به‌عنوان یک خدمت اکوسیستم در این مطالعات چندان مشهود نیست.بحث و نتیجه‌گیری: با توجه به این‌که مسئله رواناب و فرسایش در جهان و به‌ویژه ایران یک مسئله جدی است، بنابراین اقدامات شناسایی عوامل، کنترل و حفاظت از مناطق مستعد تولید رواناب، رسوب و فرسایش از مهم‌ترین وظایف و اقدامات ملی در کشور است. بر این اساس می‌توان با گسترده‌تر کردن مطالعات و تحقیقات و ارائه روش‌هایی برای کمّی ‌نمودن و پیش‌بینی خدمات اکوسیستم مبتنی بر خدمات تنظیمی رواناب و کاهش فرسایش به اولویت‌بندی و پهنه‌بندی مناطق مستعد رواناب و فرسایش برای تبیین راهبردهای مدیریتی و بازدارندگی کمک شایانی نمود.

The Importance of Watershed Ecosystem Services with Emphasis on Runoff yield and Erosion Control

Target field: Rapid growth of human population and the over exploitation of natural resources leads to the higher demand for ecosystem services which exceeded their supply capacity. Ecosystem services are benefits that directly or indirectly affect human well-being. As ecosystem services are the product of natural systems in interaction with human society, they are essential for economic prosperity, welfare, and human survival.Analysis method: In this regard, the present paper deals with explaining watershed ecosystem services with emphasis on issues related to runoff generation and erosion reduction in watersheds. In addition to thoroughly reviewing studies conducted with different goals, different classification types of ecosystem services, the used approaches in evaluating these services have been examined. In the following, the Millennium Ecosystem Assessment (MEA) framework in terms of interaction between ecosystem services and human welfare has been described. In addition, the relationship between watershed management and the improvement of ecosystem services is also discussed. Models used in estimating ecosystem services are mentioned and finally a conclusion from the role and importance of runoff and erosion reduction in ecosystem services as one of the important components of watershed response is provided.Findings: The results of literature review showed that the most related studies focused only on a limited number of ecosystem services, and investigating the location of runoff production and reducing erosion and setting it as an ecosystem service is not very evident in these studies.Discussion and Conclusion: Given that the issue of runoff and erosion is a serious issue in the world and especially in Iran, therefore, measures to identify factors, control and protect areas prone to runoff, sedimentation and erosion are among the most important national duties and measures in the country. Based on this, by broadening studies and researches and providing methods for quantifying and predicting ecosystem services based on runoff regulatory services and erosion reduction, it is possible to help prioritize and zone areas prone to runoff and erosion to explain management strategies and deterrence.