ارزیابی صفات فیتوشیمیایی و آلکالوئیدهای کدیین و پاپاورین گونه‌های جنس شقایق در غرب و مرکز ایران: کاربرد تحلیل مولفه‌های اصلی و تحلیل خوشه‌ای

مقدمه: گیاه شقایق دارای آلکالوئیدهای متنوع بوده که در ساخت داروهای شل کننده ماهیچه و ... استفاده می شود. به همین منظور، این پژوهش جهت بررسی تغییرات فیتوشیمیایی و آلکالوئیدهای گیاه شقایق انجام شد.مواد و روش ها: جمع آوری نمونه های 6 گونه شقایق از استان های کرمانشاه، تهران، خوزستان و لرستان انجام شد. ترکیبات فیتوشیمیایی مورد بررسی در پژوهش، برای اندازه گیری آلکالوئیدها روش hplc، فنول، فلاونوئید و آنتی اکسیدان از دستگاه اسپکتوفتومتری و از روش ه ای آماری چند متغیره مولفه های اصلی و آنالیز خوشه ای به روش وارد استفاده شد.یافته ها: بیش ترین و کم تربن میزان فنول کل به ترتیب در نمونه های papaver hybridum و p.rhoeas از لرستان، بیش ترین و کم ترین میزان فلاونوئید کل به ترتیب در نمونه لرستان از گونه p.bracteatum  و نمونه استان خوزستان از گونه p.rhoeas و بیش ترین و کم ترین فعالیت آنتی اکسیدانی به ترتیب در استان کرمانشاه از گونه p.bracteatum و نمونه استان خوزستان از گونه p.rhoeas  گزارش شد. نتایج آنالیز تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که دو عامل اصلی و مستقل در مجموع 70.6 درصد واریانس کل را تبیین نمودند. نتایج آنالیز خوشه ای، نشان داد که تمام استان های مورد مطالعه از نظر p.rhoeas تشابه بسیاری داشتند و همچنین استان های لرستان، کرمانشاه و خوزستان از نظر گونه های p.dubium، p.macrostomum، p.hybridum و p.bracteatum تا حدوی مشابه بودند.بحث و نتیجه گیری: میزان فنول، فلاونوئید، فعالیت آنتی اکسیدانی و آلکالوئیدهای گیاه شقایق در این مطالعه، تحت تاثیر شرایط محیطی محل جمع آوری و نوع گونه قرار داشت. بطور کلی، گونه p.bracteatum از نظر خصوصیات فیتوشیمیایی مورد مطالعه غنی تر بوده و می تواند در برنامه های اصلاحی و اهلی سازی مورد توجه قرار گیرد.

evaluation of phytochemical traits and codeine and papaverine alkaloids of papaver species in west and central iran: application of principal component analysis and cluster analysis

background: papaver plant has various alkaloids that are used in the manufacture of muscle relaxant drugs. for this purpose, this study aimed to assess phytochemical changes and alkaloids of papaver.materials and methods: the samples of 6 species of papaver were collected from kermanshah, tehran, khuzestan, and lorestan provinces. phytochemical compounds investigated in the research were used to measure alkaloids by the hplc method, phenol, flavonoid, and antioxidants by spectrophotometric device and multivariate statistical methods of principal components, and cluster analysis by the ward method.results: the highest and lowest amounts of total phenol were reported in papaver hybridum and p.rhoeas samples from lorestan, respectively. the highest and lowest amounts of total flavonoid were detected in lorestan from p.bracteatum and in khuzestan province from p. rhoeas species, respectively. the highest and lowest antioxidant activity was reported in p. bracteatum species in kermanshah province and p. rhoeas species in khuzestan province, respectively. the results of the principal component analysis illustrated that two main and independent factors explained a total of 70.6% of the total variance. the results of the cluster analysis also indicated that all the studied provinces were very similar in terms of p.rhoeas. moreover, lorestan, kermanshah, and khuzestan provinces were somewhat similar in terms of p.dubium, p.macrostomum, p.hybridum, and p. bracteatum species.conclusion: the amount of phenol, flavonoid, antioxidant activity, and alkaloids of papaver in this study was affected by the environmental conditions of the collection site and the type of species. in general, the species p. bracteatum is richer in terms of phytochemical properties studied and can be considered in breeding and domestication programs.