بررسی میزان پتانسیل آسیب پذیری و ارزیابی خطر سلامت نیترات و نیتریت در آبخوان دشت ازنا- الیگودرز

مقدمه: با توجه به اینکه در دشت ازنا الیگودرز، بخش عمده‌ای از مصارف شرب از آب‌های زیرزمینی تامین می شود، بررسی میزان غلظت نیترات و نیتریت و پتانسیل آسیب‌پذیری و ارزیابی خطر سلامت آب های زیرزمینی و شرب دشت ازنا الیگودرز، به‌ منظور شناخت عوامل آلاینده برای حفظ سلامت مصرف‌کنندگان ضروری است.مواد و روش ها: پتانسیل آسیب پذیری دشت مورد مطالعه در مقابل عوامل آلاینده به روش درستیک بررسی شد. به منظور بررسی غلظت نیترات و نیتریت از 25 چاه آب منطقه طی سال آبی 1397-1398 نمونه برداری و به روش استاندارد آنالیز شدند. خطر سلامت انسان ها در استفاده شرب از آب‌های زیرزمینی دشت مورد مطالعه به روش شاخص usepa(آژانس حفاظت محیط‌ زیست ایالات‌ متحده) ارزیابی شد.یافته ها: نتایج روش درستیک نشان داد که 45 درصد از منطقه دارای پتانسیل آسیب پذیری زیاد (قسمت جنوبی دشت) و 65 درصد دارای پتانسیل آسیب پذیری متوسط (قسمت شمالی دشت) است. بر اساس نتایج آنالیز، نیترات در آب شرب روستاهای چقاطرم و اشرف‌آباد به ترتیب با دارا بودن 56 و 65 میلی‌گرم در لیتر و نیتریت در آب های زیرزمینی روستاهای چم زمان، علی‌آباد و دره باغ به ترتیب با دارا بودن 3.5 ، 3.3 و 3.4 میلی‌گرم در لیتر، بیش‌ از حد استاندارد سازمان بهداشت جهانی است. بر اساس نتایج ارزیابی خطر سلامت انسان ها، 83 درصد از کودکان و 8 درصد از زنان و 4 درصد از مردان به‌ واسطه آلودگی نیترات آب‌های زیرزمینی دشت مورد مطالعه با تهدید سلامت مواجه هستند (hq>1)، صحت نتایج آسیب پذیری با واسنجی نتایج ارزیابی خطر سلامت و نتایج نقشه هم نیترات تائید شد.بحث و نتیجه گیری: استفاده بی‌رویه از کودهای شیمیایی نیتراته و دفع غیر اصولی فاضلاب‌های انسانی (شهری و روستایی) عامل اصلی آلودگی نیترات و نیتریت در برخی نقاط است. بر اساس نتایج این پژوهش و برای حفظ سلامت مصرف کنندگان بخصوص کودکان، استفاده از چاه های شرب آلوده توصیه نمی شود و پایش مستمر چاه های شرب منطقه ضروری است.

Groundwater Vulnerability potential and Health-risk assessment related to nitrate and nitrite in drinking water in Azna-Aligudarz Plain

Background: In the AznaAligudarz plain, the drinking water is mainly supplied from groundwater. Therefore, it is necessary to estimate the concentration of nitrate and nitrite and determine the groundwater vulnerability potential and related risks in the plain to guarantee the health of consumers.Materials and Methods: The vulnerability potential of the studied plain to pollutants was investigated by the drastic method. To estimate the concentration of nitrate and nitrite, 25 water wells in the study area were sampled within 20182019 and analyzed by standard method. Human health risk related to groundwater in the study area was assessed using the USEPA (the United States Environmental Protection Agency) index.Results: The results of the DRASTIC method demonstrated that 45% and 65% of the region has a high (southern part of the plain) and a medium vulnerability potential (northern part of the plain), respectively. According to the obtained results, nitrate in Chaqataram and Ashrafabad villages with 56 and 65 mg/liter, respectively, and nitrite in groundwater of Chamzaman, Aliabad, and Darreh Bagh villages with 3.5, 3.3, and 3.4 mg/liter, was higher than the standard of World Health Organization. According to the health risk assessment results, 83%, 8%, and 4% of children, women, and men are prone to health threats due to nitrate concentration (HQ>1). The accuracy of the vulnerability results was confirmed by calibrating the results of the health risk assessment and the results of the nitrate map.Conclusion: As e evidenced by the obtained results, improper use of nitrate chemical fertilizers and unsafe disposal of human wastewater (urban and rural) is the main cause of increased nitrate and nitrite concentrations in agricultural lands. Based on the results of the present study, the use of contaminated drinking wells is not recommended and continuous monitoring of drinking wells in the study area is essential to protect the health of consumers, especially children.Keywords: Nitrate, Nitrite, Environmental pollutants, Groundwater, Health risk assessment.